10 cze 2014

Wystawa „Pamięć Świata. Pamięć Polski. Pamięć Warszawy”

Archiwum Państwowe w Warszawie, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych i Stołeczna Estrada zapraszają do obejrzenia wystawy pt. „Pamięć Świata. Pamięć Polski. Pamięć Warszawy”- Krakowskie Przedmieście przy Skwerze ks. J. Twardowskiego.

Uroczyste otwarcie wystawy miało miejsce 13.06.2014 r. z udziałem Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych prof. Władysława Stępniaka.

Wystawę można oglądać do 26 czerwca 2014 r.

Wystawa „Pamięć Świata. Pamięć Polski. Pamięć Warszawy” poświęcona jest polskim dokumentom znajdującym się na Światowej Liście Programu UNESCO „Pamięć Świata” („Memory of the World”), którego głównym celem jest podejmowanie działań służących zachowaniu, ratowaniu i udostępnianiu dziedzictwa dokumentacyjnego, jak również uświadamianie państwom członkowskim UNESCO wartości ich dziedzictwa dokumentalnego, a w szczególności tych jego aspektów, które mają wielkie znaczenie dla zachowania wspólnej pamięci świata.
Najbardziej widocznym przejawem działalności tego programu jest Lista Światowa obiektów, których znaczenie historyczne lub cywilizacyjne uznane zostało przez Międzynarodowy Komitet Doradczy. Pierwsze dokumenty zostały wpisane na nią w 1997 r. Aktualnie 12 z 300 figurujących na niej obiektów reprezentuje polskie dziedzictwo dokumentacyjne.

Kolejne plansze wystawowe przedstawiają te obiekty, przypominając ich historię i znaczenie dla polskiego i światowego dziedzictwa dokumentacyjnego. Szczególną uwagę zwracają trzy ostatnie pozycje, ponieważ zostały one wpisane na Listę Światową niedawno, w 2011 i 2013 r. Mają one, podobnie jak każdy z obiektów ją tworzących, wyjątkowe znaczenie dla humanistycznego dziedzictwa ludzkości, ponieważ nie tylko odzwierciedlają realne zmiany, jakie dokonały się w dziejach Polski i Polaków od XV do XX w., ale też posiadają wyjątkową wartość kulturalną, społeczną i duchową.

Pierwszym z nich jest „Archiwum Biura Odbudowy Stolicy”, które tworzy dokumentacja zniszczeń i odbudowy Warszawy (mapy, plany, projekty, dokumenty, fotografie) obrazująca skalę działań, jakie podjęto po 1945 r., by podnieść Warszawę z ruin. Daje ono świadectwo historii pierwszych lat powojennych, obrazu poniesionych przez stolicę Polski strat w jej substancji materialnej podczas II wojny światowej. Jest również przykładem energii i wysiłku społeczeństwa polskiego podjętego w celu przywrócenia Warszawy do życia. Z tego względu „Archiwum BOS” jest zespołem dokumentów unikatowych, niepowtarzalnym źródłem historycznym, dokumentującym zakres podjętych prac, dokonanej rekonstrukcji Warszawy, szczególnie jej historycznej dzielnicy, Starego Miasta, wpisanej na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO jako unikatowe dzieło konserwatorskie i architektoniczne, zrealizowane w imię przeciwstawienia się intencji nazistów głoszącej, iż ,,Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy”.

Zbiory Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu: Biblioteki Polskiej i Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu, tej najstarszej polskiej instytucji na emigracji, obejmują archiwa rodzinne i spuścizny wybitnych działaczy emigracyjnych, m.in. Adama Mickiewicza. Ich unikalność wiąże się nie tylko z ich wartością historyczną, lecz także z faktem, że przechowujące je instytucje powstały w celu zachowania pamięci narodu, pozbawionego niepodległości i bytu politycznego.

Traktaty pokojowe (ahdnames), zawarte od drugiej połowy XV do końca XVIII w. między Królestwem Polskim i Cesarstwem Tureckim – kolekcja ok. 1500 dokumentów, pochodzących z okresu ponad 300 lat – to z kolei świadectwo wielowiekowych bezpośrednich relacji między dwoma sąsiednimi państwami, a zarazem wzajemnej tolerancji i poszanowania uniwersalnych wartości w stosunkach międzynarodowych przez kraje różniące się kulturowo i religijnie. Są one świadectwem bardzo nowoczesnego i pionierskiego, jak na owe czasy, stanowiska politycznego polskich i tureckich elit władzy, rozumiejących – wbrew różnicom religijnym – znaczenie trwałego pokoju między państwami.
Ostatnie dwie plansze wystawy poświęcone są obiektom nominowanym do wpisania na listę – Księdze Henrykowskiej, niezwykle cennemu pod względem prawniczym i językowym dokumentowi historycznemu, powstałemu w okresie od drugiej połowy XIII w. do początków XIV w., w którym możemy przeczytać uważane za najstarsze, zapisane w języku polskim zdanie: „Day ut ia pobrusa, a ti poziwai” (w transkrypcji: „Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj”) oraz Archiwum i Bibliotece braci czeskich 1507-1828, stanowiącym świadectwo wyjątkowej tolerancji i demokracji panującej w Polsce, gdzie bracia czescy emigrowali, chcąc chronić swoją wolność wyznaniową i gdzie na początku XVI w. znajdowali nie tylko azyl i schronienie, ale też warunki materialne do godnego życia oraz możliwości swobodnego wyznawania własnych poglądów religijnych i politycznych aż do XIX stulecia, tj. w okresie, gdy na terenie Czech ich wyznanie zupełnie zanikło.

_____ FOTO RELACJA
Uroczyste otwarcie wystawy. Od lewej strony: Przedstawiciel Stołecznej Estrady, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, Dyrektor Archiwum Państwowego w Warszawie