PLANSZA 1:

WARSZAWA OD NOWA. DZIAŁALNOŚĆ BIURA ODBUDOWY STOLICY
Niniejsza ekspozycja została oparta na materiałach z wystawy „Pamięć Warszawy, Pamięć Polski, Pamięć Świata” oraz na dodatkowych dokumentach z Archiwum Państwowego w Warszawie.

PLANSZA 2:

Organizacja Biura Odbudowy Stolicy.
W wyniku przekształcenia działającego od stycznia 1945 r. Biura Organizacji i Odbudowy Warszawy, 14 lutego 1945 r. powstało Biuro Odbudowy Stolicy (BOS), powołane do określenia strat w zabudowie miasta oraz opracowania urbanistycznych koncepcji jego odbudowy.
Prezentowane archiwalia, określane jako „Archiwum Biura Odbudowy Stolicy”, przechowywane są w Archiwum Państwowym w Warszawie. Stanowią zbiór pism, fotografii, rysunków, planów i dokumentacji technicznej z lat 1945-1953. Ilustrują przeprowadzoną w maju 1945 r. rejestrację zniszczeń wojennych z lat 1939-1945. Dokumentują stan zachowania ocalałych budynków oraz koncepcję odbudowy zespołów zabytkowych, a także zakres prac inwestycyjnych i projektowych dotyczących odbudowy zabytków. Są jedynym i niepowtarzalnym źródłem historycznym, informującym o podjętych wówczas działaniach w celu odbudowy Warszawy, a szczególnie jej historycznej dzielnicy – Starego Miasta.
W 1980 r. Stare Miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO jako unikatowe dzieło konserwatorskie i architektoniczne, zrealizowane w imię przeciwstawienia się intencji wyrażonej przez Heinricha Himmlera, że ,,Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy”.
Z 14 tysięcy zachowanych archiwaliów BOS wybrano materiały dotyczące następujących fragmentów miasta: Stare Miasto (Rynek Starego Miasta, katedra św. Jana, Zamek Królewski i plac Zamkowy) oraz fragment Traktu Królewskiego (Krakowskie Przedmieście, Nowy Świat i plac Trzech Krzyży).

PLANSZA 3:

Zniszczenia zabudowy Warszawy. Plan zniszczeń budynków Warszawy według inwentaryzacji przeprowadzonej w lutym i marcu 1945 roku: kolor czarny – budynki z drobnymi uszkodzeniami, czerwony – budynki z dużymi uszkodzeniami, pomarańczowy – budynki do rozbiórki, żółty – zniszczony teren getta.

PLANSZA 4:

Plac Zamkowy. Opisy zniszczeń i zdjęcia. Na mapie inwentaryzacja zniszczeń: kolor czarny z czerwonym obrysem – budynki spalone w małym stopniu, obrys czerwony z ukośnymi kreskami – budynki spalone w dużym stopniu, kolor czarny – budynki ocalałe, obrys czarny – budynki zniszczone całkowicie.

PLANSZA 5:

:Stare Miasto. Opisy zniszczeń i zdjęcia. Na mapie inwentaryzacja zniszczeń na Rynku Starego Miasta: obrys czerwony – budynki spalone w dużym stopniu, obrys czarny – budynki zniszczone całkowicie.

PLANSZA 6:

Nieznane unikaty. Wiele z materiałów związanych z odbudową stolicy wciąż nie jest szerzej znanych. Jednym z przykładów jest zbiór fotografii przechowywanych w dokumentach Feliksa Próchnickiego. Warto zwłaszcza zajrzeć do „Albumu zdjęć z wyburzenia wiaduktu Pancera i budowy wlotu Trasy W-Z”.
Feliks Próchnicki był inżynierem, zaangażowanym w odbudowę zabytków z okupacyjnych zniszczeń. Urodził się w latach 20. XX wieku w Buchajowie (Ukraina), ale już w Warszawie ukończył gimnazjum realne i Politechnikę Warszawską. Zmarł w 1968 roku. Jego żona, Zofia Próchnicka, w 1970 r. przekazała spuściznę w darze do zasobu ówczesnego Archiwum Państwowego m.st. Warszawy.
Fotografie przechowywane w Zbiorze Feliksa Próchnickiego pochodzą z okresu 1939-1962. Nie wiadomo, kto był ich autorem, ale sposób kadrowania, moment wykonania (tzw. złota godzina), przywodzą na myśl nestorów polskiej fotografii. Są to prace unikatowe, o wielkiej wartości historycznej i artystycznej.

PLANSZA 7:

Krakowskie Przedmieście. Opisy zniszczeń i zdjęcia. Na szkicu inwentaryzacja zniszczeń Krakowskie Przedmieście – Hotel Europejski: obrys czerwony z ukośnymi kreskami – budynki spalone w dużym stopniu.

PLANSZA 8:

Krakowskie Przedmieście. Opisy zniszczeń i zdjęcia. Na szkicu inwentaryzacja zniszczeń Krakowskie Przedmieście – Pałac Namiestnikowski: obrys czerwony – budynki spalone w dużym stopniu, kolor czarny – budynki ocalałe, obrys czarny – budynki zniszczone całkowicie.

PLANSZA 9:

Oś Saska. Opisy zniszczeń i zdjęcia. Opis z lustracji zniszczeń przeprowadzony 8 sierpnia 1945 roku i 11 września 1946 roku: budynek Królewska 6 na placu Piłsudskiego – nie istnieje, całkowicie zburzony, pałac Saski – całkowicie zburzony, pałac Brühla – całkowicie zburzony.

PLANSZA 10:

Katedra świętego Jana. Dokumenty i zdjęcia. Plan z inwentaryzacją zniszczeń.

PLANSZA 11:

Plac Trzech Krzyży. Zdjęcia sprzed wojny i po zniszczeniach dokonanych przez Niemców.

PLANSZA 12:

Dołącz do akcji Archiwum Odbudowy Stolicy.
Pokaż światu swoje rodzinne pamiątki z odbudowy stolicy! Czy chcesz, żeby Twoje archiwalia stały się częścią historii odbudowy Warszawy, pojawiały się na wystawach i w albumach? Czy wiesz, że mogą stać się uzupełnieniem skarbów wpisanych na listę „Pamięć Świata” UNESCO? Zapraszamy do udziału w akcji Archiwum Odbudowy Stolicy! Namawiamy do sięgnięcia po fotografie z rodzinnych zbiorów. Po pamiętniki, listy, pocztówki, rysunki, plakaty. Przekaż Archiwum Państwowemu w Warszawie swoje archiwa. Zapraszamy świadków historii i ich rodziny do dzielenia się wspomnieniami i materialną spuścizną obrazującą odbudowę Warszawy po II wojnie światowej.
Archiwum Państwowe w Warszawie od lat specjalizuje się w pozyskiwaniu, zabezpieczaniu oraz ewidencjonowaniu i popularyzowaniu zbiorów historycznych. Chcemy wspólnie z Wami stworzyć społeczną kolekcję dokumentów świadczących o wojennych zniszczeniach oraz odrodzeniu się stolicy do życia.
Jeśli chcesz, żeby Twoje zbiory ujrzały światło dzienne, zachwyciły tysiące entuzjastów historii i przetrwały pokolenia, napisz do nas na adres: archiwumodbudowy@warszawa.ap.gov.pl lub zadzwoń pod nr tel. 734 115 618.