15 lut 2024

Warto zaznaczyć, że noblowski sukces Reymonta wziął się także stąd, że dzieło promowały polskie instytucje. Reymonta do Nagrody Nobla wysunęła już w roku 1918 Akademia Umiejętności w Krakowie. Sam pisarz odrobinę sceptycznie oceniał swoje szanse. „Tak porywająco kreślicie możliwe zwycięstwo, że rozdyndałem się do głębi. Nie wierzę, a równocześnie bronię się przed rozmarzaniem i snuciem przypuszczeń – a jeśli. A jeśli, to juści, że Wam będę zawdzięczał”, pisał w liście do polskiego konsula w Szwecji. A jednak udało się. Dziś książka znana jest na całym świecie, a nad Wisłą znajduje się od lat w kanonie lektur szkolnych.

Do jej popularyzacji przyczyniła się także sztuka filmowa. „Chłopów” zekranizowano pierwszy raz jeszcze zanim Reymont otrzymał literacką Nagrodą Nobla. Ten czarno-biały film powstał w roku 1922, niestety nie przetrwał do naszych czasów. Kolejna adaptacja powstała w 1972 roku i jako serial do dziś często gości na ekranach stacji telewizyjnych. Rok 2023 przyniósł kolejną kinową ekranizację. Twórcy nominowanego do Oscara dzieła „Twój Vincent” przygotowali pełnometrażowy film animowany, zrealizowany techniką malarską, w oparciu o nagrania z aktorami.

Obchodom stulecia przyznania Władysławowi Reymontowi literackiej Nagrody Nobla towarzyszyło uroczyste otwarcie wystawy „Chłopi w Archiwach” na dziedzińcu Manufaktury w Łodzi. Wystawa jest efektem współpracy Archiwum Państwowego w Warszawie, Archiwum Państwowego w Łodzi, Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, producenta Breakthru Films i Muzeum Fabryki w Łodzi.

Wernisaż rozpoczął się przemowami, m.in. Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych dr. Pawła Pietrzyka, Pani Dyrektor Archiwum Państwowego w Warszawie Magdaleny Wiercińskiej oraz Dyrektora Archiwum Państwowego w Łodzi Bartosza Góreckiego. Głos zabrali także przedstawiciele twórców filmu „Chłopi”. To wyjątkowe wydarzenie uświetnił wykład Anny Chmielewskiej z Archiwum Państwowego w Warszawie Sekcja w Łowiczu o historii tradycyjnego czepca weselnego oraz występ Zespołu Tańca Ludowego „Harnam” im. Jadwigi Hryniewieckiej.

Na prezentowanej wystawie kadry z najnowszych filmowych „Chłopów” zestawiliśmy z archiwaliami pochodzących z zasobów Archiwów Państwowych w całym kraju. Są to kopie cyfrowe dokumentów, planów, szkiców, rękopisów, zdjęć, pocztówek, wycinanek, fotosów, grafik… Całe mnóstwo skarbów z naszych zasobów – stąd nazwa ekspozycji: „Chłopi w Archiwach”. Opowiadają one o tamtej epoce i jej bohaterach. Przede wszystkim o historii chłopów, ich życiu, folklorze i tradycjach. Opowiadają także o samym Reymoncie i kluczowych momentach jego życia. Nasze archiwalia wspominają też o sztuce z tamtej epoki, która wywarła wyraźny wpływ tak na autora „Chłopów”, jak i na najnowszą ekranizację jego dzieła.

Miejsce otwarcia ogólnopolskiej wystawy „Chłopi w Archiwach” też nie jest przypadkowe. Wszak to zaledwie 40 km od Łodzi znajdują się Lipce Reymontowskie, czyli miejsce, w którym rozgrywa się akcja powieści. Z Reymontem łączy Łódź także „Ziemia obiecana”, inna słynna powieść, również zekranizowana. Trudno też o inne miasto, które tak kojarzyłoby się z polską kinematografią.

Wystawę można zwiedzać do 7 marca br., po czym ruszy w trasę po innych częściach Polski, o czym będziemy Państwa informować na bieżąco.

Zapraszamy do obejrzenia relacji fotograficznej z otwarcia wystawy „Chłopi w archiwach”.

Magdalena Wiercińska - Dyrektor Archiwum Państwowego w Warszawie, fot. Anastasia Smyk

Zdjęcie 10 z 17