14 maj 2025

Archiwum Państwowe w Warszawie już po raz kolejny bierze udział w Nocy Muzeów. W tym roku organizowana jest pod hasłem BOSka Warszawa, wpisując się w obchody 80-lecia odbudowy stolicy. W wydarzenie zaangażowały się również oddziały Archiwum Państwowego w Warszawie w Otwocku i Pułtusku.

Noc Muzeów w Archiwum Państwowym w Warszawie odbędzie się w godz. 18:00–23:00 przy ul. Krzywe Koło 7 (wejście od ul. Krzywe Koło 9 i Nowomiejskiej 12). Głównym punktem wydarzenia jest wystawa BOSka Warszawa. Herosi odbudowy, w ramach której zostaną pokazane fotografie autorstwa Karola Pęcherskiego z zespołu nr 3381 Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie. W programie znajdą się również: wystawa BOSka Warszawa. Herosi odbudowy, punkt konsultacyjny Domowe archiwa – porady archiwalne, ekspozycja poświęcona konserwacji, interaktywne mapy wyświetlane na totemie oraz spotkanie z Bazyliszkiem i gadżety dla najmłodszych. Odwzorowania cyfrowe materiałów archiwalnych przechowywane w zasobie Archiwum Państwowego w Warszawie będą również eksponowane w Naczelnym Sądzie Administracyjnym przy ul. Gabriela Piotra Boduena 3/5 w Warszawie w ramach wystawy Collegium Nobilium. Dziedzictwo pijarów.

W Noc Muzeów zaangażowały się również Oddziały APW w Otwocku i Pułtusku. Poniżej prezentujemy szczegółowe opisy wystaw organizowanych przez Archiwum Państwowe w Warszawie oraz programy Nocy Muzeów w oddziałach w Otwocku i Pułtusku.

Wystawa BOSka Warszawa. Herosi odbudowy

W tym roku mija 80 lat od powołania Biura Odbudowy Stolicy, które odpowiadało za inwentaryzację zniszczeń i ocalałych obiektów, a następnie za proces podnoszenia Warszawy z ruin. Kiedy 14 lutego 1945 r. kierowana przez architekta Romana Piotrowskiego instytucja rozpoczynała swoją działalność, nie brakowało sceptycznych głosów mówiących, że proces odbudowy potrwa kilkadziesiąt lat. Po Warszawie krążyło nawet żartobliwe rozwinięcie skrótu BOS – „Boże Odbuduj Stolicę”, ponieważ nie dowierzano, iż miasto mogłoby odzyskać swoje dawne piękno bez Boskiej interwencji. Tymczasem dzięki wspólnemu wysiłkowi architektów Biura Odbudowy Stolicy, inżynierów i robotników z całej Polski udało się dopełnić dzieła „zgruzowstania” szybciej niż ktokolwiek się spodziewał.

Wiele lat później przypominamy trud pracy i zaangażowanie budowniczych stolicy, a także atmosferę entuzjazmu i nadziei, jaka im towarzyszyła. Pracownicy Biura Odbudowy Stolicy decydowali, jak będzie wyglądała powojenna Warszawa, a robotnicy niczym mitologiczni herosi przywracali do życia swoje piękne miasto.

Jednym z fotografów dokumentujących ten niezwykły czas w dziejach Warszawy był Karol Pęcherski, którego zdjęcia przechowywane są w zasobie Archiwum Państwowego w Warszawie w zespole nr 3381 Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie. W ramach wystawy BOSka Warszawa. Herosi odbudowy prezentujemy zarówno fotografie w pełnej wersji, jak i zbliżenia na twarze poszczególnych herosów-robotników, aby ukazać emocje wyrażane przez nich w czasie prac nad odbudową.

Wystawa Collegium Nobilium. Dziedzictwo pijarów w Naczelnym Sądzie Administracyjnym

Szkoła dla młodzieży szlacheckiej prowadzona przez pijarów, lazaret wojskowy, siedziba Najwyższej Izby Obrachunkowej, a następnie Najwyższego Trybunału Administracyjnego… Budynek Collegium Nobilium, wybudowany w latach 1743–1750 według projektu architekta Jakuba Fontany, jest jednym z najbardziej reprezentacyjnych gmachów przy ul. Miodowej w Warszawie.

W zasobie Archiwum Państwowego w Warszawie znajduje się dokumentacja Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków (zespół nr 3381), zawierająca m.in. fotokopie planów architektonicznych Collegium Nobilium oraz fotografie ukazujące budynek przed wojną i skutki wojennych zniszczeń. Fotografie planów architektonicznych XVIII-wiecznej szkoły oraz materiały dotyczące obecności pijarów w Warszawie znajdują się także w zespole nr 1005 Zbiór prof. Antoniego Karczewskiego.

Na wystawie w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, który jest współczesnym odpowiednikiem Najwyższego Trybunału Administracyjnego, prezentujemy reprodukcje tych wyjątkowych dokumentów w odpowiednim powiększeniu i równie odpowiednim anturażu.

Noc Muzeów w Oddziale w Pułtusku Archiwum Państwowego w Warszawie

Tegoroczna Noc Muzeów w Oddziale w Pułtusku Archiwum Państwowego w Warszawie odbywa się pod hasłem Pułtusk i okolice w dokumentach ukryte. Noc Tajemnic Archiwum w siedzibie Oddziału przy ul. Zaułek 22. Uczestników wydarzenia czeka niezapomniane spotkanie z historią miasta i regionu, która ukryta jest w najstarszych dokumentach. Rozpocznie się ono o godz. 18:00 powitaniem gości przez kierownika Oddziału w Pułtusku Archiwum Państwowego w Warszawie Annę Szubert, po czym odbędzie się krótkie wprowadzenie Czym jest archiwum i jakie skarby kryje?. Następnie do godz. 20:30 prezentowane będą najciekawsze materiały archiwalne z zasobu pułtuskiego oddziału Archiwum Państwowego w Warszawie.  Przez cały wieczór na terenie Archiwum dostępny będzie kącik dla dzieci, w którym będą miały możliwość udziału w zabawach plastycznych i stworzenia własnych pieczęci.

Noc Muzeów w Oddziale w Otwocku Archiwum Państwowego w Warszawie

Noc Muzeów 2025 w Oddziale w Otwocku Archiwum Państwowego w Warszawie  odbędzie się w godz. 17:00–23:00 w siedzibie Oddziału przy ul. Górnej 7. Będzie ona dla jej uczestników okazją do zapoznania się z wystawą Działamy dla Was już 70 lat, przybliżających losy budynku, w którym mieści się archiwum, na tle fascynującej historii Otwocka – popularnego przed wojną miasta-uzdrowiska. W gablotach zostaną z kolei zaprezentowane najciekawsze dokumenty z otwockiego zasobu. Przygotowany zostanie także kącik dla najmłodszych, a chętni będą mogli wypełnić krzyżówkę. Wydarzenie jest także okazją do przypomnienia użytkownikom  o planowanej termomodernizacji budynku, którą zwizualizuje stosowna prezentacja multimedialna.