Zasób

24 cze 2021 Powrót

Zasób oddziału składa się z 761 zespołów archiwalnych, 121294 j.a. i 1555,25 mb (stan na koniec grudnia 2006 r.) wytworzonych w XVIII-XX wieku na obszarze powiatów: makowskiego, ostrołęckiego, ostrowskiego, przasnyskiego, pułtuskiego, szczytnieńskiego, wołomińskiego i wyszkowskiego.

W szczególności zasób oddziału tworzą:

  • akta administracji ogólnej i specjalnej zarówno państwowej jak i samorządowej
  • akta sądowe i instytucji wymiaru sprawiedliwości
  • akta metrykalne i stanu cywilnego
  • akta instytucji i organizacji społecznych kulturalnych i zawodowych
  • akta przedsiębiorstw i administracji gospodarczej
  • akta miast i cechów
  • materiały geodezyjno-kartograficzne
  • mikrofilmy

Pod względem zawartości źródłowej, jednymi z bogatszych i cenniejszych materiałów są akta administracji ogólnej i specjalnej różnego szczebla, od gromadzkiego do wojewódzkiego. Dokumentują one rozwój życia społecznego, politycznego, gospodarczego, oświatowego i kulturalnego na obszarze tej części Mazowsza Północnego. Na wyróżnienie w tej grupie zasługują akta zespołu “Zarząd Powiatowy Pułtuski” z lat 1867-1917, a więc wytworzone przez carską administrację. Działalność polityczną na terenie powiatów: pułtuskiego, ostrowskiego, ostrołęckiego i płońskiego znakomicie ilustrują akta żandarmerii z terenów wyżej wymienionych powiatów. Wartościowy materiał charakteryzujący sytuację społeczno-polityczną w latach rewolucji 1905-1907 zawierają akta Komisji do Spraw Wyborów do Dumy Państwowej powiatów guberni łomżyńskiej. Dla badania dziejów społeczno-gospodarczych północnego Mazowsza szczególnie przydatne są zespoły Komisarzy do Spraw Włościańskich Powiatów: makowskiego i ostrowskiego z lat 1864-1915. Wyjątkowe znaczenie dla badań nad dziejami społeczno-politycznymi i gospodarczymi Mazowsza Północnego w pierwszym okresie PRL mają zespoły starostw powiatowych oraz wydziałów i rad powiatowych z lat 1945-1950 w Makowie Mazowieckim, Pułtusku, Przasnyszu, Ostrowi Mazowieckiej.

Kolejne okresy w dziejach PRL znajdują odbicie w aktach prezydiów rad narodowych, a następnie urzędów i rad narodowych wszystkich szczebli. Dzieje województwa ostrołęckiego zawarte są w aktach Urzędu Wojewódzkiego w Ostrołęce oraz Wojewódzkiej Rady Narodowej w Ostrołęce z lat 1975-1998. Oddział posiada zbiory akt sądowych i instytucji wymiaru sprawiedliwości, spośród których szczególnym bogactwem informacji do badania stosunków społecznych i gospodarczych w mieście i na wsi, wyróżniają się akta notarialne z lat 1809-1950 oraz akta hipoteczne powiatu pułtuskiego z XIX-XX wieku. Odzwierciedlają one procesy przekształcania się własności ziemskiej i kształtowania stosunków kapitalistycznych na obszarze powiatów ostrowskiego pułtuskiego. Ponad osiemdziesiąt zespołów liczą akta stanu cywilnego wyznań: rzymskokatolickiego, mojżeszowego, ewangelicko-augsburskiego i prawosławnego powiatów: makowskiego, ostrowskiego, przasnyskiego i pułtuskiego z lat 1808-1900.

W dziale “Akta szkół” na szczególną uwagę historyków oświaty zasługują akta znanych pułtuskich szkół, m.in. Gimnazjum Męskiego im. Piotra Skargi, jednej z najstarszych placówek oświatowych w Polsce oraz Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im Klaudyny Potockiej. Dla badania dziejów społeczno-politycznych i gospodarczych Mazowsza Północnego szczególnie przydatne są także akta organizacji politycznych i zawodowych oraz społeczno-kulturalnych, m.in. akta pułtuskich cechów rzemieślniczych z XVIII-XX w. “Rady Opieki Społecznej Powiatu Pułtuskiego” z lat 1801, 1870-1915, komend powiatowych Powszechnej Organizacji “Służba Polsce” z lat 1949-1955 w Ostrowi Mazowieckiej, Przasnyszu i Pułtusku.
Korzystanie z zasobu ułatwiają mikrofilmy akt stanu cywilnego z lat 1808-1870 obejmujące akta urodzeń, małżeństw i zgonów z powiatu ostrowskiego. Badanie mobilności ludności powiatu Ostrów Mazowiecka umożliwiają zmikrofilmowane księgi ewidencji mieszkańców miasta Ostrów Mazowiecka.

 

MObywatelCyfryzacja KPRMFundacja Widzialni

Strona została opracowana w ramach projektu Polska Akademia Dostępności realizowanego przez Fundację Widzialni i Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji

 

Skip to content