Author Archives: Violetta Urbaniak

W najbliższy wtorek (6 grudnia), już po raz trzeci obchodzić będziemy w Archiwach Państwowych ogólnopolski Dzień Darczyńcy, który został ustanowiony przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w 2020 r.

Jego założeniem jest podziękowanie i uhonorowanie wszystkich darczyńców Archiwów Państwowych, którzy przekazali do zasobu tych archiwów w całej Polsce swoje własne zbiory, jak również ugruntowanie i rozwinięcie tej współpracy, a przez to zachęcenie kolejnych osób do podzielenia się z archiwami państwowymi swoimi archiwami rodzinnymi.

Inspiracją do ustanowienia Dnia Darczyńcy stały się zwłaszcza zbiory rodzinne przekazywane do archiwów państwowych w ramach projektów „Archiwa Rodzinne” oraz „Archiwa Rodzinne Niepodległej”. Przechowywane w domowych archiwach dokumenty, fotografie, albumy, pamiętniki, rękopisy, afisze, odznaczenia, militaria i inne pamiątki są wyjątkowym świadectwem historii poszczególnych ludzi, rodzin i lokalnych społeczności. Wiele osób zdecydowało się na przekazanie swoich zbiorów do archiwów państwowych, gdzie są one odpowiednio zabezpieczane, otoczone opieką i udostępniane. Część z tych kolekcji została udostępniona na stronie projektu archiwarodzinne.gov.pl.

W sposób szczególny dziękujemy naszym tegorocznym darczyńcom Archiwum Państwowego w Warszawie — Pani Monice Dzierżawskiej, Panu Lechowi Jabłońskiemu i Panu Łukaszowi Małeckiemu-Tepichtowi, dzięki którym w bieżącym roku nasz archiwalny zasób powiększył się o nowe materiały.

Pani Monika Dzierżawska przekazała nam materiały po Władysławie Czyżewskim, pracowniku Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i kierowniku Wydziału Najwyższej Izby Kontroli w okresie międzywojennym, oryginalne listy z pieczęciami z 1918 r., legitymacje, dowód osobisty z 1934 r., świadectwo ślubu i kenkartę z 1942 r.

Pan Lech Jabłoński ofiarował do naszego zasobu następujące materiały:

• plan miasta Lwowa (b.d.),
• akt małżeństwa zawartego przez Jana Nossarzewskiego z Jadwigą Wojakowską (parafia rzymsko-katolicka Międzyrzec Podlaski),
• dokument podróży do Warszawy wystawiony dla Ireny Nossarzewskiej przez niemieckiego tymczasowego (komisarycznego) burmistrza Milanówka,
• zaświadczenie o odbyciu przez Jana Nossarzewskiego kursu obrony przeciwgazowej weterynaryjnej, wystawione przez Inspektorat Weterynarii Urzędu Wojewódzkiego Warszawskiego,
• bilety wizytowe (wizytówki) Ireny Nossarzewskiej,
• kartka z pamiętnika Jadwigi Nossarzewskiej,
• list Janiny Nossarzewskiej do Zofii Nosarzewskiej (b.d.),
• list Janiny z Nossarzewskich Rymiejskiej do Ireny Nossarzewskiej (b.d.),
• korespondencja Jadwigi z Wojakowskich Nossarzewskiej z mężem Janem Nossarzewskim (3 listy),
• dokumenty osobiste (m.in. legitymacje, zaświadczenia, książeczka wojskowa) należące do przedstawicieli rodzin Jabłońskich i Guzowskich z notką biograficzną dotyczącą tych osób,
• materiały dotyczące Zdzisława Jabłonowskiego (m.in. legitymacje, zaświadczenia, książeczka wojskowa, bilety kolejowe, fotografie , wycinek prasowy, notka biograficzna),
• portrety w pastelu autorstwa Lucjana Markiewicza przedstawiające Lucjana Markiewicza i Annę Nosarzewską,
• fotografia rodzeństwa Swiniarskich z Międzyrzecza Podlaskiego,
• fotografia Wiktora Nosarzewskiego i Adama Bargielskiego,
• fotografie grupowe uczniów Gimnazjum z Grodziska Mazowieckiego z wycieczki do Niepokalanowa wraz z informacją na temat tych zdjęć,
• fotografie rodzinne Wernerów, Dudków, Jabłońskich i Radziwiłłów,
• fotografie różne (Stanisław Pawłowski, gen. Józef Urbanowicz, osoba niezidentyfikowana),
• fotografia sióstr Ireny i Hanny Nossarzewskich,
• fotografie prof. dr Gustawa Wuttkego,
• fotografie płk. Kazimierza Kozicza,
• fotografia grupowa ze Stanisławem Nossarzewskim,
• fotografie Janiny i Stefana Eichlerów, Jadwigi Borowskiej i Zofii Stano z notkami biograficznymi tych osób,
• pocztówki różne,
• pocztówka z wizerunkiem Natalii Cavalieri adresowana do Jadwigi Wojakowskiej,
• prośba o zameldowanie Jadwigi z Wojakowskich Nossarzewskiej,
• zaproszenie do stoiska na III Kongresie Polskiego Towarzystwa Nauk Medyczno-Weterynaryjnych,
• egzemplarze miesięcznika „Medycyna Weterynaryjna” (nr 8 z 1957 r.; nr 8 z 1966 r.) z artykułami poświęconymi dr. Janowi Nossarzewskiemu,
• mapa 10 Guberni Królestwa Polskiego oraz informacja na temat Jana Nossarzewskiego.

Pan Łukasz Małecki-Tepicht przekazał nam elektroniczną wersję zdjęć „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” + dwie broszury Sądownictwo w czasie COVID-19 oraz Obietnice a rzeczywistość.

Z okazji „Dnia Darczyńcy” Archiwum Państwowe w Warszawie organizuje spotkania z darczyńcami, dzięki którym powiększyły się nasze zbiory. Odbywać się one będą w naszej warszawskiej siedzibie oraz w siedzibach oddziałów zamiejscowych archiwum — w Mławie, Otwocku i Pułtusku.  

W Pułtusku zaczynamy świętować już w poniedziałek 5 grudnia br. Tego dnia w Zespole Szkół Zawodowych im. Jana Ruszkowskiego odbędzie się konferencja naukowa na temat „Rozwój szkolnictwa zawodowego na przestrzeni dziejów — szanse, perspektywy”. W trakcie konferencji odbędzie się uroczyste przekazanie do zasobu archiwum dokumentów ze zbiorów tej szkoły (przyniesionych kiedyś przez uczniów), a następnie wszyscy ofiarodawcy uczestniczący w spotkaniu, którzy przekazali nam swoje archiwalia w latach 2021–2022, otrzymają podziękowania oraz nasze wydawnictwa.

W Otwocku, we wtorek 6 grudnia, spotykamy się z laureatami konkursu „Najstarsze zdjęcie z rodzinnego archiwum”, dla których przygotowaliśmy nagrody w postaci naszych publikacji. Zadaniem konkursowym było odnalezienie w rodzinnym archiwum najstarszej fotografii, a następnie dostarczenie jej kopii wraz z opisem i datą wykonania do Archiwum Państwowego w Warszawie Oddział w Otwocku. Do udziału w konkursie przystąpiło 10 osób, które nadesłały łącznie 97 zdjęć.

W Mławie spotykamy się z naszymi darczyńcami 8 grudnia (czwartek). W podziękowaniu za przekazane dary przygotowaliśmy dla wszystkich ofiarodawców pamiątkowe dyplomy oraz nasze publikacje książkowe.

W warszawskiej siedzibie archiwum 6 grudnia odbędzie się otwarte spotkanie dla wszystkich osób, zainteresowanych przekazaniem swoich rodzinnych archiwaliów do naszego zasobu. Tego dnia (w godzinach 15.00–18.00) zapraszamy do odwiedzenia nas na Krzywym Kole, gdzie w czytelni będzie można obejrzeć wystawę archiwaliów przekazanych do naszego zasobu przez darczyńców. Na naszych gości będą oczekiwać archiwiści, którzy chętnie odpowiedzą na pytania dotyczące poszukiwań genealogicznych oraz sposobów zabezpieczenia domowego archiwum.

Już jutro, tj. 21 września br. (środa), spotykamy się na VI Ogólnopolskiej Konferencji Archiwistów i Historyków z cyklu „Educare necesse est….. Temat tegoroczny „My wśród obcych, obcy wśród nas od średniowiecza do końca XX w.” nawiązuje do skomplikowanych losów migrantów.

Konferencja odbywać się będzie równolegle w trybie stacjonarnym  oraz online. Obrady rozpoczynają się o godzinie 9.00 (i w środę, i w czwartek).

Do udziału w obradach stacjonarnych zapraszamy do siedziby Archiwum Głównego Akt Dawnych (AGAD) w Warszawie przy ulicy Długiej 7 (pierwsze piętro, pracownia naukowa).

Do udziału online wystarczy skopiować ten oto link: https://meet.google.com/kez-xmfg-krt 

I wkleić go do przeglądarki internetowej.  Organizatorami konferencji tradycyjnie już są następujące instytucje: Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Pamięci Narodowej, Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie, Archiwum Główne Akt Dawnych oraz Archiwum Państwowe w Warszawie.

Zapraszamy do zapoznania się z dołączonym programem.

Każdego roku 9 czerwca archiwa i archiwiści obchodzą Międzynarodowy Dzień Archiwów. To święto zostało ustanowione podczas 16. Międzynarodowego Kongresu Archiwów w Kuala Lumpur na pamiątkę utworzenia w 1950 r. w Paryżu Międzynarodowej Rady Archiwów (International Council on Archives, ICA). Z tej okazji co roku Archiwum Państwowe w Warszawie organizuje cykl wydarzeń mających na celu popularyzację wiedzy o własnym zasobie archiwalnym, w których mogą uczestniczyć wszyscy zainteresowani archiwami, archiwaliami czy prowadzeniem poszukiwań archiwalnych.

W tym roku przygotowaliśmy je w Mławie i Otwocku, gdzie mają siedziby nasze odziały zamiejscowe, a także w Warszawie.

Świętowanie Międzynarodowego Dnia Archiwów rozpoczął nasz oddział w Mławie już w niedzielę 5 czerwca br., zapraszając mławian na piknik archiwalny w Parku Miejskim w Mławie. Wydarzenie to wpisało się w program obchodów Miejskiego Dnia Dziecka organizowanego przez burmistrza Mławy i stało się okazją do upowszechnienia wiedzy na temat misji i znaczenia archiwów dla zbiorowej pamięci społeczeństw i narodów.

Przygotowane specjalnie pod kątem zainteresowań dzieci, piknikowe stoisko archiwalne cieszyło się dużym zainteresowaniem, co potwierdza liczba odwiedzających — ok. 200 dzieci z towarzyszącymi im rodzicami lub dziadkami. Na naszych gości czekały różne gry i zabawy. Sympatycy gier karcianych mogli sprawdzić się w grach „Archiwiś” (opracowana na podstawie gry „Piotruś”, z tą różnicą, że wygrywa osoba, której zostaje karta Archiwisia) lub „Bitwa archiwalna” (zasady analogiczne jak dla „Gry w wojnę”). Osoby nieprzepadające za kartami miały do dyspozycji tradycyjną, acz nieco uplastycznioną, grę w kółko i krzyżyk (zalaminowana plansza ilustrowana skanami fotografii i pocztówek pochodzących z zasobu mławskiego oddziału, z mocowanymi do niej na rzepy symbolami kółka lub krzyżyka) lub zabawę w tworzenie odwróconego drzewa genealogicznego (od dziecka do jego dziadków). Mniejsze dzieci spędzały czas przy „Kolorowankach” i zabawach „Połącz w kropki” (obrazki warszawskiej Syrenki) oraz „Pokonaj labirynt” (uczestnicy zabawy, pokonując labirynt, trafiali do siedziby mławskiego oddziału Archiwum Państwowego w Warszawie). Dużym powodzeniem cieszyła się plenerowa gra podłogowa „Gra archiwalna” (na planszy o wymiarach 2 m x 3 m należało poruszać się pionkami od punktu startu do mety po wykonaniu rzutu kostką), podobnie jak krzyżówki tematyczne w rozmiarze XXXL. Dorośli opiekunowie mogli w tym czasie wziąć udział w zabawie „Archiwista — historyk czy detektyw?” (zadanie polegało na odtworzeniu drzewa genealogicznego konkretnej osoby na podstawie przygotowanych kopii materiałów archiwalnych jej dotyczących, które są przechowywane w mławskim oddziale Archiwum Państwowego w Warszawie) lub sprawdzić swoją spostrzegawczość (porównanie dwóch fotografii/pocztówek przedstawiających ten sam fragment zabudowy miejskiej).

Oddział w Otwocku Archiwum Państwowego w Warszawie (ul. Górna 7) zaprosił gości do swojej siedziby 9 czerwca, w czwartek. Z tej możliwości skorzystało ok. 50 osób. Ci, którzy nas odwiedzili mogli obejrzeć dwie wystawy plenerowe. Pierwszą z nich była ekspozycja „Umówiłem się z nią na dziewiątą…, czyli o rozrywkach przedwojennej Warszawy”, prezentująca, na przykładzie ponad 120 fotografii i grafik oraz relacji i wspomnień, ofertę kulturalną i rozrywkową przedwojennej Warszawy. Druga prezentowana wystawa to „Projekt Świdermajer”, przypominająca projekty drewnianych domów z okresu międzywojennego z terenu Otwocka. Ponadto w gablotach wystawienniczych można było obejrzeć oryginały materiałów archiwalnych przechowywanych w otwockim oddziale Archiwum Państwowego w Warszawie, takie jak: projekt górnej konstrukcji brzeskiego rurociągu drogowego z roku 1901; dokumenty tożsamości z lat 1911–1942; akty notarialne oraz repertoria z początku XIX w.; dokumenty dotyczące przejęcia nieruchomości na terenie gminy Letnisko-Falenica z lat 40. XX w.; świadectwa przemysłowe z 1920 r.

Z myślą o bardziej dociekliwych gościach przygotowaliśmy punkt konsultacyjny, w którym pracownik oddziału prezentował nową odsłonę strony internetowej Archiwów Państwowych (https://www.archiwa.gov.pl/), upublicznionej właśnie 9 czerwca, tj. dokładnie w obchodzonym po raz 15. Międzynarodowym Dniu Archiwów, a także objaśniał zasady poruszania się w serwisie „Szukaj w Archiwach” (https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/). W punkcie konsultacyjnym osoby odwiedzające mogły też otrzymać wyjaśnienia dotyczące zasobu archiwów, zabezpieczania dokumentów oraz możliwości przekazania dokumentów w formie darów do Archiwów Państwowych. By przybliżyć tę ostatnią możliwość, przygotowaliśmy pokaz spotu Archiwów Państwowych pt. ArcHistorie DAR, dzięki któremu można zobaczyć, co dzieje się z dokumentami, fotografiami i innymi pamiątkami rodzinnymi po ich przekazaniu do zasobu Archiwów Państwowych. Z filmem można zapoznać się na kanale Archiwów Państwowych na platformie YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=B0VxOpJBb78).

Wszyscy, którzy tego dnia do nas przyszli, mogli wziąć udział w zabawie „Wykreślanka archiwalna”, premiowanej nagrodami. Polegała ona na odnalezieniu i wykreśleniu z przygotowanej planszy podstawowych pojęć archiwalnych (archiwista, kwerenda, brakowanie, etc.). Pięć pierwszych osób, które podjęły się odnalezienia wszystkich słów otrzymało nagrody w postaci gadżetów z logo Archiwum Państwowego w Warszawie (worek, zestaw kredek świecowych, długopis, jo-jo, gwizdek, linijka, notes, zestaw karteczek samoprzylepnych, publikacja książkowa wydana przez Archiwum Państwowe w Warszawie). Najmłodsi goście mogli spędzić czas w ogrodzie, układając puzzle lub kolorując obrazki. W tym czasie ich opiekunowie mogli porozmawiać z archiwistami. Na wszystkich gości czekał w ogrodzie mały poczęstunek w postaci cukierków krówek i napoi.

Świętowanie Międzynarodowego Dnia Archiwów zakończył XII Warszawski Piknik Archiwalny. Został on zorganizowany w sobotę, 11 czerwca br., tradycyjnie już w Pałacu Staszica w Warszawie. Archiwum Państwowe w Warszawie miało swoje stanowisko w Sali im. Stanisława Staszica. Jak co roku przygotowaliśmy wiele atrakcji dla naszych gości.

Jedną z nich była wystawa przybliżająca życie codzienne polskiej wsi w końcu XIX w. oraz w XX stuleciu pt. „Wieś i kobieta”. Na miłośników zabaw i konkursów czekały następujące propozycje:

– „Podaj hasło i wygraj książki” — zabawa polegająca na odnalezieniu hasła piknikowego, które publikowaliśmy na fb oraz stronie internetowej archiwum; po odnalezieniu hasła, należało je podać osobom dyżurującym na naszym stoisku, a w zamian można było otrzymać nagrodę w postaci naszych wydawnictw;

– „Bądź jak Sherlock Holmes (zabawa polegająca na obejrzeniu wystawy i znalezieniu na kartach pomocniczych elementów, których na wystawie nie zaprezentowano; każda prawidłowa odpowiedź premiowana była nagrodą);

– „Co Ty wiesz o Warszawie — sprawdź swoją wiedzę” (konkurs wiedzy o Warszawie i warszawiakach; tu również poprawne odpowiedzi nagradzano naszymi wydawnictwami);

– „Ułóż warszawskie puzzle” (tradycyjne i megapuzzle — zabawa dla najmłodszych gości, premiowana gadżetami z logo archiwum za poprawne ułożenie puzzli);

– „Wybierz swoją Syrenkę i pokoloruj ją” (zabawa dla najmłodszych uczestników pikniku).

Poszukiwacze rodzinnych korzonków, domowi archiwiści i wszyscy, którzy zamierzają prowadzić poszukiwania archiwalne, mogli skorzystać z naszych porad dotyczących:

• prowadzenia i porządkowania archiwów rodzinnych oraz konserwacji materiałów wchodzących w ich skład,
• badań genealogicznych,
• korzystania z zasobu Archiwum Państwowego w Warszawie (jak należy poruszać się w archiwum, żeby w nim coś znaleźć).

Zgodnie z informacjami organizatorów XII Warszawskiego Pikniku Archiwalnego w wydarzeniu tym wzięło udział ok. 2 tys. osób.