Author Archives: Redaktor

W sobotę 22 lipca 2023 roku zapraszamy Państwa na Urodziny Starówki. Symbolicznie obchodzić będziemy wtedy 70-lecie oficjalnego ukończenia odbudowy warszawskiego Starego Miasta po wojennych zniszczeniach. W praktyce latem 1953 roku oddano do użytku Rynek Starego Miasta, wiele pozostałych obiektów zrekonstruowano natomiast albo wcześniej, albo później. O trudzie włożonym w odbudowę Starówki opowiada wystawa „Biuro Odbudowy Stolicy. Warszawski skarb UNESCO”, na którą zapraszamy Państwa właśnie w sobotę 22 lipca do Archiwum Państwowego w Warszawie.  
Na ekspozycji zaprezentujemy specjalnie wyłożone z naszych magazynów oryginalne archiwalia związane z czasem podnoszenia miasta z ruin: mało znane fotografie, drobiazgowe szkice i plany, szczegółowe opisy, albumy i plakaty propagandowe. Wszystko to przygotowano kilkadziesiąt lat temu, aby dokładnie zinwentaryzować straty, a następnie zaplanować i przeprowadzić rekonstrukcję. Alternatywą było odgruzowanie i zabudowanie Starówki nowoczesnymi blokami, ewentualnie pozostawienie śladów po zniszczeniach jako świadectwa hitlerowskiego barbarzyństwa. Szczęśliwie zwyciężyła koncepcja odbudowy. Materiały jej poświęcone  przechowywane są w Archiwum Państwowym w Warszawie jako zbiór Biura Odbudowy Stolicy. W 2011 roku został on wpisany na międzynarodową listę Programu „Pamięć Świata” UNESCO, obejmującego najważniejsze dokumenty w dziejach ludzkości. Stąd nazwa naszej wystawy: „Biuro Odbudowy Stolicy. Warszawski skarb UNESCO”.
Zapraszamy do Archiwum Państwowego na ul. Krzywe Koło 7 w sobotę 22 lipca w godz. 12-20. Czekają na Państwa nasze cenne zbiory, a także informatory i pamiątki. Podczas zwiedzania będzie można zapytać o historię Biura Odbudowy Stolicy naszych kustoszy. Więcej o atrakcjach u nas i w sąsiedztwie znajdziecie Państwo na stronie urodzinystarowki.pl.
Ponadto przypominamy, że do 31 lipca można oglądać naszą wystawę plenerową „Odbudowa Starówki. 70 lat cudu” – w Łazienkach Królewskich, na parkanie przy Ermitażu, ul. Agrykola. Serdecznie zapraszamy!

Plakat

W lipcu 2023 roku obchodzimy 70-lecie oficjalnego ukończenia odbudowy warszawskiej Starówki. To data o charakterze nieco symbolicznym, ponieważ wiele obiektów na Starym Mieście rekonstruowano w różnym czasie. Latem 1953 roku w rzeczywistości oddano do użytku Rynek Starego Miasta. Tym niemniej, aby uczcić trud odbudowy serca Warszawy, w dniach 4-31 lipca 2023 roku Archiwum Państwowe w Warszawie zaprasza do Łazienek Królewskich na wystawę plenerową „Odbudowa Starówki. 70 lat cudu”. Można ją oglądać na parkanie między Ermitażem i Bramą Herbową (ul. Agrykola).
Na ekspozycji prezentujemy archiwalia związane z czasem podnoszenia miasta z ruin: zdjęcia, szkice, plany, opisy. Szczególnie cenne są akta Archiwum Biura Odbudowy Stolicy, przechowywane w Archiwum Państwowym w Warszawie. W 2011 roku zostały one wpisane na listę Programu „Pamięć Świata” UNESCO, obejmującego najcenniejsze i najważniejsze dokumenty w dziejach ludzkości. Archiwum BOS trafiło na tę listę jako unikatowe dzieło konserwatorskie i architektoniczne.
Ewenement na skalę światową
Biuro Odbudowy Stolicy powołano do życia 14 lutego 1945 r. Ustalono, że będzie to organ przy Prezydencie Warszawy, odpowiadający za prace w zakresie odbudowy stolicy. Kierownikiem Biura został inż. arch. Roman Piotrowski, zastępcami: Szymon Syrkus i Witold Plapis. Skala powojennej odbudowy stolicy po zniszczeniach dokonanych przez hitlerowskie Niemcy była ewenementem na skalę światową. Złamała żelazną do tej pory zasadę, że zabytków się nie odbudowuje. Sukces rekonstrukcji Starówki stał się inspiracją dla innych miast (Drezno, Gdańsk), a jej zwieńczeniem stało się umieszczenie 2 września 1980 roku Starego Miasta w Warszawie na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Do odbudowy Warszawy niezbędny był kompleksowy opis jej powojennego stanu oraz oszacowanie wojennych strat. Całkowity koszt zniszczeń w stolicy oszacowali eksperci z BOS na 16,28 mld przedwojennych złotych. Budżet całego państwa polskiego na rok 1938/1939 to niecałe 2,5 mld złotych. Już w XXI wieku strona polska wyliczyła, że straty odpowiadają równowartości dzisiejszych 85 mld dolarów.
Z ponad 103 mln m³ zabudowy stolicy podczas II wojny światowej zniszczeniu uległo 70%, ale straty w liczbie izb mieszkalnych sięgnęły aż 80% stanu przedwojennego. Z 17000 budynków na lewym brzegu całkowicie zniszczonych było 9100, czyli 55%. Poważnie uszkodzonych, w stanie nadającym się do odbudowy, było 3000 budynków – 18%. Uszkodzonych mało lub wcale było w lewobrzeżnej Warszawie 4200 budynków, czyli tylko 28%.
Ciężka praca i trudne wybory
Wiele mówiącą ciekawostką jest fakt, że pierwszym kryterium przydziału obowiązków służbowych dla pracowników BOS, był… stan ich obuwia. Ci, którzy je posiadali, zajmowali się wizjami lokalnymi, a tam czekały na nich grożące zawaleniem ruiny oraz 200 000 min i niewybuchów. Pracownicy bez butów pracowali w pomieszczeniach: pod dziurawymi dachami, w zrujnowanych piwnicach. Dzięki ich ciężkiej pracy do końca lutego 1946 roku udało się opisać powojenny stan budynków całego miasta. Ogrom zniszczeń i fatalny stan kilku tysięcy budynków wymagał podjęcia natychmiastowych działań. BOS wydawał zlecenia i nadzorował prace wyburzeniowe i zabezpieczające bez względu na stan prawny nieruchomości. Te działania uratowały wiele istnień ludzkich, choć były też powodem oskarżeń pod adresem BOS, że wyburzano z powodów ideologicznych prywatne kamienice.
Gdy trwała już dynamiczna odbudowa stolicy, jednocześnie zmieniał się charakter Biura, a inne jednostki przejmowały jego prerogatywy. Ostatecznie BOS zlikwidowano w 1950 r. Nie dotrwało więc nawet do otwarcia swego największego osiągnięcia: oddania odbudowanego Starego Miasta w lipcu 1953 r.

Wystawę plenerową „Odbudowa Starówki. 70 lat cudu” można oglądać do 31 lipca w Łazienkach Królewskich, na parkanie między Ermitażem i Bramą Herbową, ul. Agrykola. Serdecznie zapraszamy.

Fotorelacja z otwarcia wystawy w Warszawie

Do 7 sierpnia można oglądać wystawę „100 lat Mławianki w archiwaliach”, przygotowaną przez mławski Oddział Archiwum Państwowego w Warszawie. Ekspozycja uświetnia przypadający w tym roku okrągły jubileusz powstania Miejskiego Klubu Sportowego „Mławianka” Mława. Na wystawie oprócz historii klubu zaprezentowano ponad 100 fotografii, dokumentów oraz pamiątek związanych z jego działalnością. Wystawę można oglądać na ogrodzeniu Parku Miejskiego w Mławie od strony ulicy Żeromskiego. Obejrzyj naszą fotorelację z otwarcia ekspozycji. Zapraszamy!

Fotorelacja

Od 4 sierpnia w Grodzisku Mazowieckim będzie prezentowana plenerowa wystawa „Kiedy Ziemia przestała być centrum Wszechświata. Kopernikana w Archiwach Państwowych”. Trafi tam po zakończonej ekspozycji w Warszawie i po właśnie rozpoczynającej się w Otwocku. Oddział w Grodzisku Mazowieckim Archiwum Państwowego w Warszawie już teraz zaprasza do udziału w wyjątkowym konkursie, który będzie towarzyszył ekspozycji poświęconej genialnemu astronomowi.
Jak wziąć udział w konkursie „O Koperniku po myślniku”? Pomyśl i opisz – krótko, w kilku słowach lub paru zdaniach, w dowolnej formie – swoje skojarzenie z Mikołajem Kopernikiem. Lubisz grę słów? Jesteś mistrzem bon motów? A może zawsze marzyłeś, żeby napisać haiku o Koperniku lub wykazać się w limeryku? Masz niepowtarzalną szansę! Liczy się kreatywność i oryginalność. Zgłoszenia można nadsyłać do 13 sierpnia 2023 roku na adres e-mail: konkurs.grodzisk@warszawa.ap.gov.pl

Załączniki 

 Regulamin konkursu ,,O Koperniku po myślniku”

Znamy już zwycięzców drugiej edycji konkursu genealogicznego „Bez korzeni nie zakwitniesz. Moja Wielka i Mała Ojczyzna”! Spośród 46 prac wytypowanych w pierwszym etapie konkursu kapituła wybrała 3 laureatów. Są to: Marika Michałowska, Joanna Molska i Kalina Kwaśniewska. Przyznano też wyróżnienia i nagrodę specjalną.
Tegoroczny konkurs przeznaczony był dla uczniów klas 4-7 szkół podstawowych. Zadaniem konkursowym było stworzenie drzewa genealogicznego swojej rodziny. I nie chodziło w tej zabawie tylko o walkę o nagrody. Najważniejsze, że uczniowie mogli przy okazji konkursu poznać dzieje własnej rodziny, ich regionu i całego kraju.
Bardzo dziękujemy wszystkim biorącym udział w tegorocznym konkursie i tym, którzy ich wspierali. Serdecznie gratulujemy zwycięzcom i wyróżnionym. O szczegółach przeczytacie tutaj