ARCHIWUM PAŃSTWOWE W WARSZAWIE

Dzień Darczyńcy 2025 w Archiwum Państwowym w Warszawie

Na kolorowej fotografii widać siedemnaście osób w różnym wieku pozujących do zdjęcia na tle kasetonu i prezentacji, przed nimi widać fotele i gabloty.

6 grudnia świętujemy Dzień Darczyńcy, ustanowiony w 2020 r. przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, aby uhonorować osoby, które swoimi darami wzbogaciły narodowy zasób archiwalny. Z tej okazji 5 grudnia 2025 r. o godz. 14:00 w Sali Modrzewiowej w Archiwum Państwowym w Warszawie odbyło się spotkanie z naszymi darczyńcami z ostatnich lat – tylko w tym roku mieliśmy ich aż dziewiętnaścioro!

Album Władysława Rakowskiego oraz 3 Batalionu Saperów 3 Dywizji Strzelców Karpackich na Środkowym Wschodzie, bogato ilustrowane pamiętniki szkolne Wandy Kwiatkowskiej z domu Bykowskiej i Haliny Romańskiej z domu Kwiatkowskiej, portrecik hispanistki i latynoamerykanistki Danuty Rycerz autorstwa meksykańskiego malarza Diega Rivery, nuty do słynnego „Tanga milonga”…

To tylko kilka z wielu darów, które otrzymaliśmy od Państwa w tym roku. Za wszystkie z całego serca dziękujemy. Stanowią one nie tylko cenne uzupełnienie naszego zasobu archiwalnego, ale też stanowią świadectwo zaufania, jakim darzą Państwo Archiwum Państwowe w Warszawie. Część z nich zaprezentowaliśmy na wystawie towarzyszącej spotkaniu z darczyńcami w czasie tegorocznych obchodów Dnia Darczyńcy.

Poniżej prezentujemy wybrane materiały archiwalne, które zostały nam przekazane przez darczyńców w 2025 r.

Album i wystawa „Budujemy nowy dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952”

Na kolorowej fotografii widać na tle pomarańczowej ściany książkę z czterema odbiciami lustrzanymi robotnika niosącego taczkę oraz tekstem w języku polskim na okładce.
Na kolorowej fotografii widać na tle pomarańczowej ściany książkę z czterema odbiciami lustrzanymi robotnika niosącego taczkę oraz tekstem w języku polskim na okładce.
Okładka albumu „Budujemy nowy dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952” autorstwa Jerzego S. Majewskiego i Tomasza Markiewicza

Nakładem Domu Spotkań z Historią ukazało się drugie wydanie albumu „Budujemy nowy dom. Odbudowa Warszawy w latach 1945–1952” autorstwa Jerzego S. Majewskiego i Tomasza Markiewicza. Publikacja zawiera materiały z zasobu Archiwum Państwowego w Warszawie oraz teksty opracowane przez dyrektor Magdalenę Wiercińską i naszych specjalistów poświęcone historii Archiwum Biura Odbudowy Stolicy oraz społecznej kolekcji Archiwum Odbudowy Stolicy.

Opis wydawniczy:

Powojenna odbudowa Warszawy wymyka się jednoznacznym ocenom. W albumie „Budujemy nowy dom” pokazujemy, jak niezwykłym, skomplikowanym i pełnym sprzeczności była dziełem. Kluczową rolę w tym procesie odgrywało Biuro Odbudowy Stolicy. Dziś sposób działania BOS-u poddawany jest często ostrej krytyce. Z jednej strony podejmowano kontrowersyjne decyzje o rozbiórce XIX-wiecznych kamienic, z drugiej zaś to w jego ramach tacy zapaleńcy jak prof. Jan Zachwatowicz mogli ratować zabytkowe dzielnice miasta, co doceniono po latach. W 1980 roku na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO wpisano warszawskie Stare Miasto, a w 2011 roku na listę „Pamięć Świata” – archiwum BOS-u. W II wydaniu bogato ilustrowanego albumu przypominamy tamte heroiczne czasy, podejmując próbę wyjaśnienia okoliczności i decyzji, które legły u podstaw dzisiejszego kształtu miasta, pokazując niektóre grzechy, ale także ponadczasowe osiągniecia odbudowy. Publikacja zawiera też dwa nowe teksty, opracowane przez specjalistów z Archiwum Państwowego w Warszawie, poświęcone historii Archiwum Odbudowy Stolicy oraz Archiwum Biura Odbudowy Stolicy.

Od 4 do 22 listopada 2025 r. na Krakowskim Przedmieściu przy skwerze ks. Jana Twardowskiego będzie prezentowana wystawa plenerowa Domu Spotkań z Historią „Budujemy nowy dom. Odbudowa Warszawy 1945–1952”, w której zostały wykorzystane m.in. materiały pochodzące z zasobu Archiwum Państwowego w Warszawie. 9 listopada 2025 r. o godz. 13:00 odbędzie się zaś oprowadzanie z udziałem autorów książki, a zarazem kuratorów wystawy plenerowej.

Na ilustracji widać napisy w języku polskim na niebieskim, różowym i szarym tle, logotypy instytucji i plan miasta.
Grafika promująca oprowadzanie po wystawie „Budujemy nowy dom”

Projekt Domu Spotkań z Historią „Budujemy Nowy Dom” jest częścią zainicjowanego i finansowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa programu kulturalnego z okazji 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy. Partnerami projektu są Archiwum Państwowe w Warszawie i Teatr Wielki – Opera Narodowa.

Salon Historyczny „BOS-ka Warszawa. Udział Politechniki w odbudowie stolicy”

Na kolorowej fotografii widać plansze wystawiennicze, popiersie mężczyzny, wieniec i eleganckie wnętrze.
27 października 2025 r. w Małej Auli w Gmachu Głównym Politechniki Warszawskiej odbył się Salon Historyczny „BOS-ka Warszawa. Udział Politechniki w odbudowie stolicy”, zorganizowany przez Politechnikę Warszawską, Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół Politechniki Warszawskiej oraz Archiwum Państwowe w Warszawie.
 
W ramach wydarzenia zostały wygłoszone trzy prelekcje:
  • Warszawa przed BOSem z perspektywy kartografa dra Pawła Weszpińskiego, kartografa i geografa, kustosza Muzeum Warszawy,
  • Działalność Biura Odbudowy Stolicy 1945–1951 Macieja Aleksiejuka, historyka, kustosza Archiwum Państwowego w Warszawie,
  • Sylwetki pracowników Politechniki Warszawskiej mających wpływ na odbudowę stolicy prof. dra hab. inż. arch. Konrada Kuczy-Kuczyńskiego z Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.
Prelekcje uświetniły utwory z okresu działalności Biura Odbudowy Stolicy w wykonaniu Chóru Kameralnego Tibi Domine, dyrygowanego przez Jakuba Prasała z akompaniamentem pianisty Piotra Latoszyńskiego, oraz Sonata część II Witolda Lutosławskiego w wykonaniu Piotra Latoszyńskiego.
 
W trakcie Salonu Historycznego zostały zaprezentowane kopie dokumentów związanych z odbudową Warszawy udostępnione przez Archiwum Państwowe w Warszawie oraz dwie nasze wystawy – „Warszawa silniejsza od wojny” i „BOS-ka Warszawa. Herosi odbudowy”. Wystawy te będą prezentowane na terenie Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej do 7 listopada 2025 r. Uczestnicy wydarzenia mogli też pobrać ulotki promujące prowadzoną przez Archiwum Państwowe w Warszawie akcję Archiwum Odbudowy Stolicy.
 

 

MObywatelCyfryzacja KPRMFundacja Widzialni

Strona została opracowana w ramach projektu Polska Akademia Dostępności realizowanego przez Fundację Widzialni i Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji

 

APW