Z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci prof. Mariana Marka Drozdowskiego. 3 lutego 2025 r., w wieku 93 lat, odszedł jeden z najwybitniejszych polskich historyków, ceniony varsavianista i przyjaciel Archiwum Państwowego w Warszawie.
Prof. Marian Drozdowski urodził się 1 lutego 1932 r. w Łasku koło Łodzi. Pochodził z rodziny o patriotycznych tradycjach. Jego ojciec był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej, żołnierzem I Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego i uczestnikiem trzeciego powstania śląskiego. W czasie okupacji niemieckiej rodzina Drozdowskich została wypędzona z domu w Łasku, do którego Drozdowski powrócił dopiero po wojnie.
W roku 1950 podjął studia na Wydziale Transportu Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Szczecinie, gdzie później został zatrudniony w charakterze pracownika naukowego w Katedrze Filozofii. Już wówczas jego zainteresowania skupiły się na działalności gospodarczej Eugeniusza Kwiatkowskiego. Sam z dumą o sobie mówił, że jest nie tylko biografem twórcy Centralnego Okręgu Przemysłowego i portu w Gdyni, ale jego uczniem. Poświęcił Kwiatkowskiemu obronioną w Instytucie Historii PAN pracę doktorską pt. „Polityka gospodarcza rządu polskiego w latach 1936–1939”. Habilitował się w 1966 r. na podstawie rozprawy habilitacyjnej pt. „Klasa robotnicza Warszawy 1918–1939. Skład i struktura społeczna”. Z Instytutem Historii PAN związał się od 1960 r. Siedem lat później stworzył tu Pracownię Historii Warszawy. W 1968 r. został jego wicedyrektorem ds. naukowych i kontaktów zagranicznych. W 1972 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1989 r. profesorem zwyczajnym nauk historycznych. Był członkiem Komitetu Badań Polonii Zagranicznej PAN od 1975 r., a w latach 1975–1980 Komitetu Nauk Historycznych PAN. Od 1958 r. należał do Towarzystwa Miłośników Historii. W latach 1990–1996 był jego prezesem.
W latach 70. XX w. został stypendystą Departamentu Stanu USA, Fundacji Kościuszkowskiej i Instytutu Gospodarstwa Społecznego. Opracował pamiętniki polskich emigrantów i publikacje na temat dziejów USA oraz stosunków polsko-amerykańskich. Wykładał m.in. na Columbia University, Stanford University oraz w Instytucie Polskim w Londynie.
Do roku 1981 należał do PZPR, co jednak nie uchroniło go przed różnymi atakami za odstępstwo od oficjalnej linii partii. Po rezygnacji z członkostwa w PZPR aktywnie działał w „Solidarności”. W stanie wojennym publikował pod pseudonimem w prasie niezależnej. Po upadku PRL przyczynił się do postawienia w Warszawie pomników Stefana Starzyńskiego, Henryka Sienkiewicza oraz Tadeusza Kościuszki.
Za swą długoletnią działalność naukową i popularyzatorską otrzymał wiele prestiżowych nagród i wyróżnień – dwukrotnie Nagrodę „Polityki” (1964, 1977), Medal „Za zasługi dla odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie” (1984), nagrodę ZAIKS im. Karola Małcużyńskiego za twórczość w dziedzinie varsavianów (1994), Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.
Prof. Marian Drozdowski przez wiele lat współpracował z Archiwum Państwowym m.st. Warszawy (obecnie Archiwum Państwowe w Warszawie) jako członek Rady Naukowej naszej instytucji. Prowadził seminaria dla pracowników archiwum oraz publikował w „Kronice Warszawy”. Rezultatem tej współpracy są m.in. publikacje Ludność cywilna w Powstaniu Warszawskim, Exodus Warszawy oraz Archiwum Prezydenta Stefana Starzyńskiego. Prof. Drozdowski stał się również naszym darczyńcą, przekazując do zasobu Archiwum Państwowego w Warszawie materiały związane ze swoimi badaniami nad biografią prezydenta Starzyńskiego.
