Część III
Obchody 100. rocznicy powstania w Łowickiem
Wyjątkowo bogaty program miały w Łowiczu i powiecie łowickim obchody 100. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego w 1963 r. Ich inicjatorem i głównym organizatorem był doc. dr Jan Wegner, łowicki historyk, ówczesny kurator Muzeum Narodowego w Nieborowie i Arkadii, a jednocześnie radny Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i przewodniczący jego Komisji Kultury. Przy Prezydium PRN został powołany Powiatowy Komitet Obchodu Setnej Rocznicy Powstania Styczniowego, na czele którego stanął Jan Wegner. W styczniu 1963 r. ukazał się afisz, firmowany przez Komitet Obchodu oraz Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu, który określał cele i program obchodów na terenie całego powiatu łowickiego.
Inauguracja obchodów odbyła się 3 lutego 1963 r. w łowickim kinie "Bzura". Z prelekcją pt. "Rok 1863 w Łowickiem" wystąpił Jan Wegner. Najbardziej jednak przejmującą częścią uroczystości był Apel Poległych i Zmarłych Powstańców 1863 r. Dowódca stacjonującej w Łowiczu jednostki WP mjr Mieczysław Trawiński wraz z kpt. Tadeuszem Stryjką odczytali nazwiska 140. poległych i straconych powstańców oraz zmarłych weteranów 1863 r. Wartę honorową przy wypożyczonej ze zbiorów Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie chorągwi powstańczej Województwa Mazowieckiego pełnili żołnierze w pełnym rynsztunku. Scenę kina udekorował artysta plastyk Zdzisław Pągowski. Zasadniczym elementem scenografii był umieszczony na kurtynie napis: "GLORIA VICTIS 1863".
Zgodnie z programem otwarto dwie duże ekspozycje poświęcone powstaniu.
Na wystawie w Muzeum w Łowiczu pokazano broń powstańczą i przedmioty żałoby narodowej z dawnych zbiorów Tarczyńskiego oraz udostępnione z Muzeum Narodowego w Warszawie obrazy o tematyce powstańczej, m.in. Artura Grottgera i Jacka Malczewskiego. Z kolei w Białej Sali Muzeum Nieborowskiego były prezentowane rękopisy, druki, czasopisma i pamiętniki powstańcze oraz mapy ilustrujące udział Łowiczan w walkach 1863 r.
Odbyły się również dwie uroczystości przy pomnikach powstańców 1863 r. Pierwsza z nich miała miejsce 17 kwietnia w miejscowości Mogiły, w miejscu bitwy, którą 7 lutego 1863 r. stoczył oddział Władysława Stroynowskiego z Rosjanami. Druga została zorganizowana 4 września 1963 r. na cmentarzu parafialnym w Kołacinku, na wspólnej mogile 46 powstańców, którzy polegli 100 lat wcześniej w bitwie pod Wolą Cyrusową. W uroczystości tej wzięli udział delegaci Ziemi Łowickiej i Brzezińskiej. Przybyła też delegacja ambasady francuskiej w towarzystwie przedstawicieli MON i MSW. Francuzi złożyli wieniec z napisem: "Podpułkownikowi Pawłowi Ganier d'Aubin i jego współtowarzyszom broni". Ganier d'Aubin był dowódcą oddziałów kosynierskich chłopów z Łowickiego, Łęczyckiego i Kaliskiego. Wieńce i kwiaty złożono także przy odrestaurowanym wtedy pomniku z 1938 r. chor. Wawrzyńca Rykały, kosyniera urodzonego we wsi Jacochów koło Łyszkowic, który wsławił się w bitwie atakiem na rosyjskiego armaty.
Przebieg łowickich obchodów relacjonowała prasa łódzka ("Głos Robotniczy" i "Dziennik Łódzki") i warszawska, m.in. "Stolica", "Życie Warszawy" i "Express Wieczorny". Jan Wegner opublikował dwa artykuły, w "Stolicy" pt. Z walk ludu łowickiego w 1863 r., oraz w "Głosie Robotniczym" pt. Bitwa pod Wolą Cyrusową. Oba można przeczytać w wydanym w 2009 r. zbiorze Jan Wegner. Serce i umysł - dla Łowicza. Wybór artykułów pod red. M. Wojtylaka. Ważnym śladem obchodów sprzed 50 lat były uchwały Miejskiej Rady Narodowej w Łowiczu o zmianie nazwy ulicy Powstańców na ulicę Powstańców 1863 r. oraz Gromadzkiej Rady Narodowej w Bolimowie o nazwaniu drogi z Bolimowa do Mogił "Drogą Powstańców 1863 r."